Slaapeloosheid of insomnia
Slapeloosheid of insomnia is een veel voorkomende slaapstoornis waardoor u moeilijk in slaap kunt vallen, moeilijk in slaap kunt blijven, of waardoor u te vroeg wakker wordt en niet meer in slaap kunt komen. U kunt zich nog steeds moe voelen als u wakker wordt. Slapeloosheid kan niet alleen uw energieniveau en humeur aantasten, maar ook uw gezondheid, werkprestaties en levenskwaliteit.
Hoeveel slaap genoeg is, verschilt van persoon tot persoon, maar de meeste volwassenen hebben zeven tot acht uur per nacht nodig.
Op een bepaald moment hebben veel volwassenen last van kortdurende (acute) slapeloosheid, die dagen of weken aanhoudt. Het is meestal het gevolg van stress of een traumatische gebeurtenis. Maar sommige mensen hebben langdurige (chronische) slapeloosheid die een maand of langer duurt. Slapeloosheid kan het hoofdprobleem zijn, maar het kan ook samengaan met andere medische aandoeningen of medicijnen.
U hoeft geen slapeloze nachten te hebben. Eenvoudige veranderingen in uw dagelijkse gewoonten kunnen vaak helpen.
Symptomen
Symptomen van slapeloosheid kunnen zijn
Moeite om ’s nachts in slaap te vallen
s Nachts wakker worden
Te vroeg wakker worden
U voelt zich niet uitgerust na een nacht slapen
Vermoeidheid of slaperigheid overdag
Prikkelbaarheid, depressie of angst
Moeite met opletten, concentreren op taken of onthouden
Meer fouten of ongelukken
Voortdurende zorgen over slaap
Wanneer naar de dokter?
Als slapeloosheid het u moeilijk maakt om overdag te functioneren, ga dan naar uw arts om de oorzaak van uw slaapprobleem vast te stellen en hoe het kan worden behandeld. Als uw arts denkt dat u een slaapstoornis zou kunnen hebben, wordt u mogelijk doorverwezen naar een slaapcentrum voor speciale tests.
Oorzaken
Slapeloosheid kan het primaire probleem zijn, maar het kan ook met andere aandoeningen samenhangen.
Chronische slapeloosheid is meestal het gevolg van stress, levensgebeurtenissen of gewoonten die de slaap verstoren. Behandeling van de onderliggende oorzaak kan de slapeloosheid verhelpen, maar soms kan het jaren duren.
Veel voorkomende oorzaken van chronische slapeloosheid zijn onder meer:
Stress. Zorgen over werk, school, gezondheid, financiën of familie kunnen uw geest ’s nachts actief houden, waardoor het moeilijk wordt om te slapen. Stressvolle levensgebeurtenissen of trauma’s – zoals het overlijden of de ziekte van een geliefde, echtscheiding, of het verlies van een baan – kunnen ook leiden tot slapeloosheid.
Reis- of werkschema. Uw circadiaans ritme werkt als een interne klok die zaken als uw slaap-waakcyclus, stofwisseling en lichaamstemperatuur stuurt. Verstoring van het circadiane ritme van uw lichaam kan leiden tot slapeloosheid. Oorzaken zijn onder meer een jetlag als gevolg van het reizen door meerdere tijdzones, het werken in late of vroege dienst, of het vaak wisselen van dienst.
Slechte slaapgewoonten. Slechte slaapgewoonten zijn onder meer een onregelmatig bedtijdschema, dutjes, stimulerende activiteiten voor het slapengaan, een ongemakkelijke slaapomgeving, en het gebruik van je bed voor werk, eten of tv-kijken. Computers, tv’s, videospelletjes, smartphones of andere schermen vlak voor het slapengaan kunnen uw slaapcyclus verstoren.
Te veel eten laat op de avond. Een lichte snack voor het slapengaan is OK, maar te veel eten kan ervoor zorgen dat u zich lichamelijk ongemakkelijk voelt terwijl u ligt. Veel mensen hebben ook last van brandend maagzuur, een terugstroom van zuur en voedsel van de maag in de slokdarm na het eten, wat u wakker kan houden.
Chronische slapeloosheid kan ook te maken hebben met medische aandoeningen of het gebruik van bepaalde medicijnen. Behandeling van de medische aandoening kan de slaap verbeteren, maar de slapeloosheid kan voortduren nadat de medische aandoening is verbeterd.
Andere veel voorkomende oorzaken van slapeloosheid zijn:
Mentale gezondheidsproblemen. Angststoornissen, zoals posttraumatische stressstoornis, kunnen uw slaap verstoren. Te vroeg wakker worden kan een teken van depressie zijn. Slapeloosheid komt ook vaak voor bij andere psychische aandoeningen.
Medicijnen. Veel voorgeschreven medicijnen kunnen de slaap verstoren, zoals bepaalde antidepressiva en medicijnen tegen astma of de bloeddruk. Veel vrij verkrijgbare medicijnen – zoals sommige pijnstillers, allergie- en verkoudheidsmedicijnen en afslankmiddelen – bevatten cafeïne en andere stimulerende middelen die de slaap kunnen verstoren.
Medische aandoeningen. Voorbeelden van aandoeningen die verband houden met slapeloosheid zijn chronische pijn, kanker, diabetes, hartaandoeningen, astma, gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), overactieve schildklier, de ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer.
Slaap-gerelateerde aandoeningen. Slaapapneu zorgt ervoor dat u de hele nacht door af en toe stopt met ademen, waardoor uw slaap wordt onderbroken. Het rustelozebenensyndroom veroorzaakt onaangename gewaarwordingen in uw benen en een bijna onweerstaanbare drang om ze te bewegen, waardoor u niet in slaap kunt vallen.
Cafeïne, nicotine en alcohol. Koffie, thee, cola en andere cafeïnehoudende dranken zijn stimulerende middelen. Als u die laat in de middag of ’s avonds drinkt, kunt u ’s avonds niet in slaap vallen. Nicotine in tabaksproducten is een andere stimulerende stof die de slaap kan verstoren. Alcohol kan u helpen in slaap te vallen, maar verhindert de diepere fasen van de slaap en zorgt er vaak voor dat u midden in de nacht wakker wordt.
Slapeloosheid bij kinderen en tieners
Slaapproblemen kunnen ook een probleem zijn voor kinderen en tieners. Maar sommige kinderen en tieners hebben gewoon moeite om in slaap te komen of verzetten zich tegen een regelmatige bedtijd omdat hun interne klokken meer vertraagd zijn. Ze willen later naar bed en ’s ochtends later slapen.
Risicofactoren
Bijna iedereen heeft wel eens een slapeloze nacht. Maar uw risico op slapeloosheid is groter als:
U een vrouw bent. Hormonale verschuivingen tijdens de menstruatiecyclus en in de menopauze kunnen een rol spelen. Tijdens de menopauze verstoren nachtelijk zweten en opvliegers vaak de slaap. Slapeloosheid komt ook vaak voor bij zwangerschap.
U bent ouder dan 60 jaar. Door veranderingen in slaappatronen en gezondheid, neemt slapeloosheid toe met de leeftijd.
U heeft een psychische stoornis of lichamelijke aandoening. Veel problemen die van invloed zijn op uw geestelijke of lichamelijke gezondheid kunnen de slaap verstoren.
Je hebt veel stress. Stressvolle tijden en gebeurtenissen kunnen tijdelijk slapeloosheid veroorzaken. En grote of langdurige stress kan leiden tot chronische slapeloosheid.
Je hebt geen regelmatig schema. Wisselende diensten op het werk of reizen kunnen bijvoorbeeld uw slaap-waakritme verstoren.
Complicaties
Slaap is net zo belangrijk voor uw gezondheid als een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging. Wat de reden van het slaapverlies ook is, slapeloosheid kan zowel mentaal als fysiek invloed op u hebben. Mensen met slapeloosheid rapporteren een lagere kwaliteit van leven in vergelijking met mensen die goed slapen.
Complicaties van slapeloosheid kunnen zijn:
Lagere prestaties op het werk of op school
Een vertraagd reactievermogen bij het autorijden en een hoger risico op ongelukken
Stoornissen in de geestelijke gezondheid, zoals depressie, een angststoornis of middelenmisbruik
Verhoogd risico en ernst van langdurige ziekten of aandoeningen, zoals hoge bloeddruk en hartaandoeningen
door: Fabienne Peters
|
